Briç 101 – #0 (Briç Nedir?)
Lise 1’de tanıştığım briç ile çok uzun zamandır ilgilenemiyorum. Hem bildiklerimi hatırlamak, hem de yeni şeyler öğrenmek amacıyla böyle bir yazı dizisi hazırlamak istedim.
Briç Nedir?
Briç; eşler arası taktiksel iletişime ve eldeki kartların akılcı kullanımına dayanan bir spordur. Spor diyorum, hatta olimpik spor diyorum. Uluslararası Olimpiyat Federasyonu (International Olympic Committee, IOC), Dünya Briç Federasyonu’nu (World Bridge Federation) tanımıştır^1.
Oyunun amacı; atak yapan taraf için kontrata ulaşmak, defans yapan taraf için ise bu kontratı engellemektir.
Hemen bazı bağlantılar bırakıp oyunu anlatmaya başlamak istiyorum.
- Dünya Briç Federasyonu: http://www.worldbridge.org/
- Türkiye Briç Federasyonu: https://www.tbricfed.org.tr/
Türkiye Briç Federasyonu’nun web sitesine HTTPS görürken Dünya Briç Federasyonu’nda görememek…
Oyuna Hazırlık
Briç 4 kişiyle oynanır. Bu kişiler ikişerli olarak karşılıklı oturur. Karşılıklı oturan kişiler eş (partner) olur. Kişilerin masadaki konumu, yönlerle ifade edilir: Kuzey – Güney (K -G), Doğu – Batı (D – B). Dünya genelinde ise çoğu zaman İngilizce ifadelerin kullanıldığını görürsünüz: North – South (N – S), East – West (E, W).
Briç’in oynanabilmesi için 52’lik oyun kağıdı gerekmektedir. İşi biraz daha usulüne uygun hâle getirmek isterseniz deklarasyon için “bidding box” da temin edebilirsiniz. Bu sayede kontratınızı belirlerken konuşmanıza hiç gerek kalmaz. Şaşırtıcı gelebilir, fakat briç oyunu esnasında – bazı özel durumlar hariç – hiçbir zaman konuşulmaz. Hatta briç turnuvalarında eşler arası iletişimin mümkün mertebe kesilebilmesi için çapraz paneller görebilirsiniz.
Biraz fazla terim geçmeye başladı değil mi? Merak etmeyin, hepsine değineceğiz.
Briç, standart bir iskambil destesiyle oynanır demiştik. Bu destede, her bir renkten 13’er tane olmak üzere toplam 52 kart vardır. Bildiğim kadarıyla briç, ülkemize Fransa’dan geldiği için Fransızca terimleriyle yerleşti. Yanlış biliyor olabilirim.
Destedeki 4 rengi, değer sırasına göre en değerlisi başta olacak şekilde şöyle sıralarız:
| Bildiğiniz | Briçte |
|---|---|
| ♠ Maça (Spades, Pikes) | ♠ Pik (Piques) |
| ♥ Kupa (Hearts) | ♥ Kör (cœurs) |
| ♦ Karo (Diamonds, Tiles) | ♦ Karo (Carreaux) |
| ♣ Sinek (Clubs, Clovers) | ♣ Trefl (Trèfles) |
Renkler içindeki kartların en değerlisi en başta olacak şekilde değer sıralaması ise şu şekildedir: A, K, Q, J, 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2
| Bildiğiniz | Briçte |
|---|---|
| As (Ace) | As |
| Papaz (King) | Rua (Roi) |
| Kız (Queen, Lady) | Dam (Dame) |
| Vale (Jack, Knave) | Vale (Valet) |
Başlayalım!
4 oyuncudan bir tanesi desteyi eline alır, karıştırır ve sağındaki oyuncuya desteyi kestirir. Sonrasında solundaki oyuncudan başlayacak şekilde kartları birer birer dağıtır. Oyuncu başına 13 kart olacak şekilde 52 kartın tamamı dağıtılmış olur. Kartı dağıtan kişiye “dealer (dağıtıcı)” denir ve o oyun tamamlandıktan sonra dealer’lık, dealer’ın solundaki oyuncuya geçer. Yani saat yönünde ilerler. Oyun iki temel aşamadan oluşur: Deklarasyon ve yer oyunu (kart oyunu).
Deklarasyon
Dağıtma işi bittikten sonra “konuşma (deklarasyon)” evresi başlar. Buraya sonra değineceğiz. Bu evre üzerine yazılmış yüzlerce, belki binlerce kitap vardır. Bunu bilin isterim 🙂 Kısaca özetleyecek olursak; deklarasyonun amacı, kozun ve kontratın (kaç el alınacağının) belirlenmesidir. Briç’i diğer oyunlardan farklı kılan noktalardan biri burasıdır. Deklarasyon aşamasında eşler birbirleriyle bid‘lerini (teklif) belirtmek dışında hiçbir şekilde konuşamaz.
Deklarasyonu şimdilik pas geçiyorum. Yapıldığını kabul ederek devam edelim. Kontratı belirleyen oyuncu, oyuna başlar. Kavramlar artıyor, farkındayım 🙂
Yer Oyunu
Kontratı belirleyen oyuncu, yere bir kart atar. Diğer oyuncular, bu kart ile aynı renkte bir kart atmak zorundadır. Atılan karttan daha yükseğini atma zorunluluğu yoktur. Dört oyuncunun her birinin yere bir kart atmasıyla bir “el (löve, trick)” tamamlanmış olur. Atılan kartlar arasından en büyüğünü atan oyuncu, o löveyi kazanmış olur. Bir sonraki löveye, bir önceki löveyi kazanan oyuncu başlar ve 13 kartın tamamı atılana kadar oyun bu şekilde devam eder.
Örnek LöveleR
G -> Karo 7♦
B -> Karo 5♦
K -> Karo Q♦
D -> Karo A♦
Doğu bu löveyi kazanır, sonrasında yeni bir kart atar.
D -> Pik 7♠
G -> Pik J♠
B -> Pik 10♠
K -> Pik 2♠
Güney bu löveyi kazanır, sonrasında yeni bir kart atar.
G -> Kör 7♥
B -> Kör 3♥
K -> Kör 6♥
D -> Kör 5♥
Güney bu löveyi kazanır, sonrasında yeni bir kart atar.
İster atak, ister defans yapan taraf olun; amacınız mümkün olduğunca fazla löve kazanmaktır. Bireysel aldığınız lövenin hiçbir önemi yoktur. Önemli olan, eşinizle birlikte en fazla löveyi alabilmektir. Kartların takibi, burada büyük önem arz eder. Örneğin, rakiplerinizin elinden rua düştüğünü gördünüz. Dam eşinizde, as sizde olsun. Bu durumda hem dam hem de as birer löve alma şansına sahip olabilir. Fakat eşinizin attığı damın üzerine bir as atarsanız bu şansınızı kaybedersiniz.
Her oyuncunun bir kart atmasıyla bir löve oluşuyor dedik. Bu durumda bir briç turunda, toplam 13 löve vardır.
Peki elimizde aynı renkten kart yoksa ne yapacağız? Rastgele herhangi bir kart atacağız (discard). Fakat bu kart – eğer koz (trump) değilse – bu löveyi hiçbir şekilde kazanamaz. Koz konusuna ileride değineceğiz. Rastgele atılacak olan kart koz değilse, büyük kart atmak anlamsız olur. Çünkü o kartın kazanma şansı yoktur. Aşağıdaki örnek elleri, hiçbirinin koz olmadığını düşünerek inceleyelim:
| G | Kör 5♥ |
| B | Kör 6♥ |
| K | Pik K♠ (Anlamsız. Kör ile başlanmıştı. Kazanma şansı yok.) |
| D | Karo A♦ (Anlamsız. Kör ile başlanmıştı. Kazanma şansı yok.) |
Batı bu löveyi kazanır, sonrasında yeni bir kart atar.
| B | Trefl 2♣ |
| K | Karo 5♦ |
| D | Pik 3♠ |
| G | Pik 10♠ |
Batı bu löveyi kazanır, sonrasında yeni bir kart atar. Dikkat edin, el trefl ile başladı. Yerdeki en büyük trefl hangisi? Batı bu yüzden kazanır.
Koz Kavramı
Briçte kozsuz oyun oynanabileceği gibi (Sanzatu, No Trumps, NT), kozlu oyun da oynanabilir. Bu kararlar, deklarasyon aşamasında verilir. Eğer yerdeki renkten herhangi bir kağıdınız yoksa, koz atabilirsiniz. Fakat koz atmak gibi bir zorunluluğunuz yoktur. ANCAK! Elinizdeki yerdeki renkten bir kart varsa kesinlikle onu atmalısınız, koz atamazsınız. Yere açılan ilk kart koz ise, siz de koz atmalısınız. Çünkü o rengi takip etmek zorundasınız. Eğer yere açılan ilk kart kozsa ve sizin elinizde koz yoksa, rastgele en küçük kartınızı atabilirsiniz. Çünkü kazanma şansınız yoktur.
Yere koz (trump) atılması durumuna “çakmak“, “kozlamak“, “kup yapmak” denilir. El kozlandığı andan itibaren, diğer kartların önemi kalmaz. En büyük koz hangisiyse, o kazanır.
| Koz | Pik♠ |
| B | Trefl 10♣ |
| K | Pik 3♠ (Kozladı.) |
| D | Trefl 5♣ (Kaybedeceği kesinleşti, küçük trefl oynadı.) |
| G | Trefl A♣ (Eğer elinde kalan tek trefl ise, maalesef asını kaybetti.) |
Kuzey bu löveyi kazanır, sonrasında yeni bir kart atar. Çünkü yerdeki en büyük kozu Kuzey atmıştır. Eğer Güney, elinde daha küçük bir trefl varken asını attıysa, bu hamlesi oldukça anlamsızdır.
| Koz | Pik♠ |
| K | Kör J♥ |
| D | Kör 6♥ |
| G | Pik 4♠ (Kozladı.) |
| B | Pik 10♠ (Daha büyük bir koz attı.) |
Batı bu löveyi kazanır. Çünkü yerdeki en büyük kozu Batı atmıştır.
Sonuç Olarak
- 52 kart 13’er adet dört oyuncuya dağıtılır.
- Oyun saat yönünde ilerler.
- Her tur yalnızca bir kart atılır.
- Aynı renkte (pik, kör, karo, trefl) kart atma zorunluluğu vardır.
- Daha yüksek kart atma zorunluluğu yoktur.
- Koz atma zorunluluğu yoktur.
- Koz atmanın tek şartı,yerdeki renkten elinizde bulunmamasıdır.
- Yerde herhangi bir kart yoksa, koz da dâhil olmak üzere dilediğiniz kartı atabilirsiniz.
- Toplam 13 el (löve) vardır.
- Amacınız en fazla eli (löveyi) kazanmaktır.
Briç; temelinde basit bir kart oyunu gibi görünse de oldukça fazla taktik, strateji ve başarılı iletişim gerektiren bir spordur. Eşler arası iletişimin doğru yapılması ve eldeki kartların mantıklı kullanımı, kazanmak için şarttır.
Briçte şansa yer yoktur. Turnuvalarda, rastgele dağıtılan kartlarla oynanılmaz. Her masa, her katılımcı, birebir aynı şekilde dağıtılmış kartlarla oynar. Yani 10 numaralı masada oynayan Kuzey ile 26 numaralı masada oynayan Kuzey, birebir aynı kartlara sahiptir.
Bağlantılar
1 – WORLD BRIDGE FEDERATION, https://www.olympic.org/world-bridge-federation
“Briç 101 – #0 (Briç Nedir?)” için bir görüş