Briç 101 – #1 (Deklarasyon Temelleri)

Bir önceki yazımda, briçin temel kavramlarından, kurallarından ve yer oyunundan bahsetmiştim. Bu yazının konusu ise briçte deklarasyonun temelleri.

Briçte amaç, eşiniz ile birlikte ortak bir karara varıp atak ya da defans yapmaktır. Atak yapan tarafsanız, kontratınızı gerçekleştirmeyi amaçlarsınız. Defans yapan tarafsanız karşı tarafın kontratını batırmaya çalışırsınız.

Deklarasyon Nedir?

Briçte kartlar dağıtıldıktan sonra konuşma (deklarasyon) evresi başlar. Bu evrenin amacı, atak yapan tarafın hangi şart altında kaç el alacağının belirlenmesidir. Örneğin; “Koz karo olursa 9 el alırız.”. Bu belirleme sürecini bir açık arttırma (ihale) gibi düşünebilirsiniz. Taraflar bid’lerini (tekliflerini) sunar ve deklarasyon sonunda bir taraf oyunun gidişatını belirleme hakkına sahip olur. Açık arttırmayı kazanan teklife kontrat denir.

Deklarasyonun 2 temel sorusu vardır. “Kaç el alacağız?” ve “Koz ne olacak?”. Deklarasyonumuzu yaparken almayı vadettiğimiz löve sayısına seviye, koza (pik, kör, karo, trefl) ya da kozsuz (sanzatu, no trumps) seçeneğine de cins diyoruz.

Toplam 13 el olduğuna göre amaç en fazla eli almak olduğuna göre, en az 7 el alamayacaksak açık arttırmaya girmenin bir anlamı yoktur değil mi? Bu nedenle, alacağımızı vadettiğimiz el sayısına her zaman 6 ekleriz. Örneğin; “1 karo alırız.” dediğinizde, “Koz karo olursa 6+1 = 7 el alabiliriz.” demiş oluyorsunuz.

Bir açık arttırma sırasında, yapılan bir önceki tekliften daha yüksek bir teklif yapma zorunluluğu vardır. Peki hangi teklif daha yüksek, hangisi daha düşük? Burada seviye ve cins bilgileri devreye giriyor.

Hatırlarsanız renklerin değer sırası şu şekildeydi: Pik♠, Kör♥, Karo♦, Trefl♣. Alınabilecek minimum el 7 olmak zorunda olduğuna göre – ki bu sayede rakibinizden daha fazla almak zorunda kalmış olursunuz – sayıların değer sırası da şu şekildedir: 7 (yani 13 elin tamamını almak), 6, 5, 4, 3, 2, 1.

İki teklif kıyaslanırken önce seviyeye (sayı), sonra cinse (renk) bakılır. Kozsuzluk (sanzatu), tüm renklerden üstündür.

Briçte Kontat Sıralaması (En değerli en üstte)
7 NT (Koz yok, 6+7 = 13 löve alırız.)
7 Pik♠
7 Kör♥
7 Karo♦
7 Trefl♣
6 Pik♠
6 Kör♥
6 Karo♦
6 Trefl♣
………….
1 NT
1 Pik♠
1 Kör♥
1 Karo♦
1 Trefl♣
Briçte Kontat Sıralaması (En değerli en üstte)

Briçte pik ve kör majör, karo ve trefl minör renklerdir. Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere, mümkün mertebe ya kozsuz ya da majör renklerle oynamaya çalışmalısınız. Bu durum size daha çok puan getirecektir. Bir başka deyişle, 3 trefl yapmak yerine 3 kör yapsanız, daha çok puan alırsınız.

Eğer teklif yapmak istemezseniz pas diyebilirsiniz. Yukarıda yazılanların haricinde iki terimimiz daha var. Kontr (double, dbl) ve sürkontr (redouble, rdbl). Kontr ya da “kontr atmak” şu anlama gelir: “Ben senin bu teklifi yapabileceğini düşünmüyorum. Yaparsanız 2 katı puan alın, yapamazsanız biz 2 kat puan alalım.”. Bir nevi oyunu katlamaktır yani. Sürkontr ise rakibiniz size kontr attığında yapabileceğiniz bir şeydir. “Bu teklifi yerine getiremeyeceğimizi düşünüyor olabilirsin. Fakat yanılıyorsun. Yaparız ve 4 kat fazla puan alırız, yapamazsak siz 4 kat fazla puan alın.”. Burada şuna da dikkat etmeniz gerekir: “Acaba eşim neden bu kontratı yapabileceklerini düşünmedi? Bana ne anlatmaya çalışıyor?”

Bir deklarasyonda 3 kez üst üste pas geçilirse, deklarasyon tamamlanmış olur.

Briçte Puanlama

Ne demiştik, mümkün mertebe kozsuz oyun ya da majör kovalamalıyız. Peki neden?

Öncelikle şunu belirtelim. Briçte, söylediğiniz tekliften daha fazlasını kazanmakta bir problem yoktur. Örneğin; 4 pik dediniz. Kozunuz pik ve 10 el almayı vadettiniz. 12 el aldığınızda problem yoktur. 9 alırsanız batarsınız. Fakat 4 pik diyerek 12 el almak ile, 6 pik diyerek 12 el almak farklıdır. Birinde vaadiniz daha düşük. Hatta 4 pik diyerek 10 el almak ile, 4 karo diyerek 10 el almak da farklıdır. Çünkü pik majör bir renk iken, karo minör bir renktir.

Minör renkler, yani trefl ve karo, size 20 puan getirir. Aldığınız eli değil, teklifinizdeki seviyeyi kullanarak puanınızı hesaplarsınız. Yani 2 karo dediğiniz bir oyunda (Koz karo olsun, 8 el alalım.) eğer 12 el alırsanız, puanınızı hesaplarken için yine de 2 x 20 = 40 puan hesabını kullanırsınız.

Majör renkler, yani kör ve pik, size 30 puan getirir. 2 pik kontratını başarıyla gerçekleştirirseniz, 2 x 30 = 60 puan almış olursunuz.

Sanzatu (kozsuz oyun, no trumps, NT) da 30 puandır. Fakat üzerine +10 puan eklenir. Yani 2NT oynadıysanız, 2 x 30 + 10 = 70 puan almış olursunuz.

İşi biraz daha detaylandıralım.

Part-score: Seviye ile puanı çarparak aldığımız puanı tespit ettik. Bu puan, yukarıdaki örneklerde olduğu gibi 100’ün altında kalıyorsa, buna part-score denir. Toplam puanınıza 50 puanlık ikramiye getirir. Fazladan alınan löveler, ikramiyeden sonra eklenir.

Zon: Hesaplanan ilk puan 100’ün üzerinde ise buna zon denir. İkramiyenin belirlenmesi ise biraz farklıdır. Daha önce zon kontratı oynandı ve başarıldıysa, bu ikili zondadır. Bu durumda 500 puan ikramiye alır. Fakat daha önce zon oynamadılarsa ya da oynayıp kaybettilerse, 300 puan ikramiye alır. Fazladan alınan löveler, ikramiyeden sonra eklenir.

Şlem: Zon kontratı, 6 seviyesinde ise buna şlem denir. Şlem yaptıysanız ve zondaysanız, 750 puan ikramiye alırsınız. Zonda değilseniz 500 puan ikramiye kazanırsınız. Alınan ikramiyeler, zon ikramiyesine ek olarak verilir.

Grand-şlem: Kontrat 7 seviyesinde ise, yani tüm ellerin alınması vadedildiyse, bu kontrat seviyesi grand-şlem‘dir. Zonda 1500, zonsuz 1000 puan ikramiyesi vardır. Alınan ikramiyeler, zon ikramiyesine ek olarak verilir.

Görüldüğü üzere işin içine ikramiyeler girdiği için “En küçük teklifi yapar kazanırım, yükseltmeye gerek yok.” düşüncesi burada size kaybettirir. Örnek verelim:

  • 2 NT dedik. Koz olmasın, 8 löve alırız.
  • Oyun oynandı. 10 löve aldık.
  • Puanımız: 2 (seviyemiz) x 30 (NT olduğu için) + 10 (NT olduğu için) = 70 puan.
  • 70 < 100 olduğundan zona giremedik. Part-score yaptık. 50 puan ikramiye aldık. 70 + 50 = 120 puanız.
  • 8 löve dedik, 10 löve aldık. Fazlalık 2 löve için 2 x 30 (NT olduğu için) = 60 puan daha geldi. Toplam 180 puan olduk.
  • 2 NT dedik, 10 el aldık. Toplam 180 puan

Şimdi senaryoyu değiştirelim:

  • 3 NT dedik. Koz olmasın, 9 löve alırız.
  • Oyun oynandı. 10 löve aldık.
  • Puanımız: 3 (seviyemiz) x 30 (NT olduğu için) + 10 (NT olduğu için) = 100 puan.
  • 100 puana ulaştığımız için zona girdik. 300 ya da 500 (daha önceden zonda olma durumumuza göre) puan ikramiye gelecek. 300 geldiğini varsayalım. 100 + 300 = 400 puan.
  • 9 löve dedik. 10 löve aldık. Fazlalık 1 löve için 1 x 30 (NT olduğu için) = 30 puan. 400 + 30 = 430 puan.
  • 3 NT dedik, 10 el aldık. Toplam 430 puan. Zonda olsaydık 630 puan olacaktı.

Kontr ya da sürkontr durumlarında, kazanılan ikramiye ikiye katlanmaz. Fakat kontratınız ne olursa olsun, eğer battıysanız; zondayken 50, zonda değilken 100 puan kaybedersiniz. Örneğin 3 NT dediniz. 9 el almayı vadettiniz. 7 el aldınız. Zondayken 2 x 100 = 200 puan kaybedersiniz. Zonda değilken 2 x 50 = 100 puan kaybedersiniz. Kontr geldiyse kaybedeceğiniz puanlar 2 ile, sürkontr geldiyse 4 ile çarpılır.

Teklife Karar Vermek

Bir teklifi yapmadan önce, bazı hesaplamalar yapmanız gerekir. Örneğin, koz olmasını istediğiniz karttan sizde ve eşinizde en az 8 tane olmasını beklemek gibi ki bu duruma fit denir. İyi ama nereden bilebiliriz?

O hâlde önce kendi elimize odaklanalım. Bazı kartlar diğerlerinden daha değerli, bunu biliyoruz. A, K, Q, J, 10 kartlarına yüksek kart (high card, honour, onör kart) denir. Yüksek kartlardan 10’un bir puan değeri yoktur. Fakat as 4, rua 3, dam 2 ve vale 1 puan getirir. Yüksek kart puanı bu şekilde hesaplanır. Onör kartlarının dışında kalan kartlara ise marka denir.

Puanınızı belirlerken size yardımcı olabilecek bir başka şey uzunluk puanıdır (long suit). Bu puan hesaplanırken; eğer elinizde bir karttan 4’ten fazla varsa, her bir fazlalık için bir puan eklersiniz.

Örnek bir el:

Pik♠A, K, J, 9As 4 + Rua 3 + Vale 1 = 8 puan
Kör♥Q, 10, 9, 8, 4, 3Dam 2 + 2 uzunluk = 4 puan
Karo♦8, 2
Trefl♣2
Örnek bir briç eli

Aralıklar değişkenlik gösterse de, 12 – 20 aralığında 1 açılışı yapabilirsiniz. Koz olarak da uzun rengi seçersiniz. Yukarıdaki el 12 puana ulaşmış durumda. Kör, en uzun renk. Bu renkten elimizde 6 adet var. Kör, majör bir renktir ve bir majör açılışı yapmak bize şunu söyler: “Elimde en az 12 puan var. Açtığım majörden de en az 5 tane var.”. Bu durumda 1♥ açılışı yapabiliriz. Çünkü bu şartları sağlıyoruz. Bu açılışa “Standart 5 Card Major” denilir.

İşin içine kozlar girince, uzunluk puanı yerine kısalık puanı konuşmaya başlarız. Çünkü elimizde bir karttan ne kadar az varsa, o kartları kozlama ihtimalimiz de bir o kadar yükselir.

  • Doubleton: Bir renkten sadece 2 tane varsa +1 puan.
  • Singleton: Bir renkten sadece 1 tane varsa +2 puan.
  • Şikan (Void): Bir renkten hiç yoksa +3 puan.

Eğer koz belirleyecek duruma geldiyseniz, uzunluk puanlarını hesabınızdan çıkarıp kısalık puanlarınızı eklemeye başlamalısınız. Yukarıdaki örnek elde kısalık puanlarını hesaplamadık. Çünkü biz kozun kör olmasını istiyoruz. Fakat eşimizde bu kozdan 3 tane var mı? Bilmiyoruz. O yüzden kozu henüz belirlemiş sayılmayız. Bu durumda da kısalık puanlarını henüz kullanamayız.

Ne demiştik? Oyunun esas amacı mümkün mertebe çok löve kazanmak. Kartlar değerlendikçe, löve kazandırma ihtimalleri de artar. Bu, istatistiki bir bilgidir. %100 tutacağının bir garantisi tabii ki olamaz. Fakat deklarasyon yaparken bu tarz puanlamalardan faydalanırız. Deklarasyon sonucunda da eşimizin elindeki puanlar hakkında bilgi edinmeye çalışırız. Genelleme yaparsak önümüze şöyle bir tablo çıkar:

  • Grand-şlem için toplamda 37+ puan
  • Şlem için 33 – 37
  • 3NT için 26- 32
  • 4 majör (pik, kör) için 26- 32
  • 5 minör (karo, trefl) için 29 – 32
  • Part-score için 26+

Deklarasyon sırasında;

  • İlk teklifi vermek oyun açmak
  • Oyun açan kişinin eşi cevapçı
  • Oyun açan ikilinin rakipleri araya giren
  • Son pas deme şansına sahip kişi de uyandıran

olarak tabir edilir. 4 kişinin de pas demesi durumunda oyun iptal edilir. Kartlar yeniden dağıtılır.

1 Seviyesinde Açılışlar

1 NT Açılışı

İlk bakmanız gereken açılış tipidir. Çünkü gereksinimleri oldukça nettir. İlk şartı dengeli bir elinizin olmasıdır. Dengeli el dağılımları şu şekilde olabilir: 4, 3, 3, 3 veya 4, 4, 3, 2 veya 5, 3, 3, 2.

Dengeli eliniz varsa, puanınız 15 – 17 aralığındaysa, 5 kart majörünüz yoksa 1 NT açabilirsiniz.

Eşiniz 1 NT açtığında sizin de dengeli bir eliniz varsa, teklifi NT üzerinden devam ettirirsiniz. Dengeli eliniz yoksa, uzun renginizi koz olarak teklif eder ve eşinizin buna uyup uyamayacağını sormuş olursunuz.

3 NT için 26 – 32 puan aralığı ideal demiştik. Eşiniz 1 NT açtı. En az 15 puanı ve dengeli bir eli var. Sizin elinizde de 14 puan ve dengeli bir dağılım olduğunu düşünün. Toplam puan en az 29 yapıyor. 3 NT için yeterli. Teklifi hemen 3 NT’ye çekersiniz. Böylece zona girmiş olursunuz.

1 Majör Açılışı

Elinizde 5 majör kart varsa, puanınız 12 – 20 aralığındaysa 1 majör açılışı yapabilirsiniz. Sanzatu ya da majör açılış yapamıyorsanız minör deneyebilirsiniz.

1 Minör Açılışı

Puanınız 12 – 20 aralığındaysa 1 minör açılışı yapabilirsiniz. Bu açılışta, koz olarak önerdiğiniz karttan en az 3 tane olduğunu beyan etmiş olursunuz.

  • İki minör rengin sayısı eşit değilse, uzun olan açılır.
  • İki minör rengin sayısı eşitse;
    • 5 -5 durumunda pahalı renk, yani karo ♦
    • 4- 4 durumunda pahalı renk, yani karo ♦
    • 3 -3 durumunda ucuz renk, yani trefl ♣ açılır.

1 Açılışına Yanıt

Eğer eşiniz 1 majör açılışı yaptıysa, en az 12 puanı ve 5 majörü var demektir. Sizin elinizde de eşinizin gösterdiği majörden en az 3 adet varsa ve elinizde 6 – 10 puan varsa,2 majör ile yanıt verirsiniz. 1 pik geldiyse 2 pik, 1 kör geldiyse 2 kör. 10 – 12 puan aralığı ve 3+ koz durumunda 3’e, 13 ve üzeri puanda ve 4+ koz durumunda ise 4’e yükselebilirsiniz.

Eğer elinizde yeterli puan varsa fakat koz tarafında zayıfsanız, yeni bir renk teklif edebilirsiniz. Eğer yeni bir renk teklif edecek kadar güçlü bir seriniz yoksa da minör renklerden birini seçersiniz. Bu sayede eşinize şunu anlatmış olursunuz: “Evet, bu kontratı yapabiliriz. Fakat kozu farklı bir şey seç. Çünkü ben koz belirleyemiyorum.”

Eşiniz 1 minör açtıysa, en az 12 puanı ve en az 3 minörü var demektir. Aynı zamanda majörde de 5 kartı bulunmadığını anlarsınız. Zaten majörü olsaydı, majör açardı. Bu durumda sizin elinizde 4 majör varsa, bunu eşinize belirtirsiniz. Bu sayede; eğer eşinizde de 4 majör olduğu anlaşılırsa, majör oyuna çıkabilirsiniz. Eğer sizde 4 majör yoksa, eşiniz de zaten olmadığını belirtmişti, majör oyun şansınız kalmamıştır. Minörler içinden fit arayışına başlarsınız. Eşinizin gösterdiği minörden sizde de en az 5 tane varsa; 6 – 10 puan için 2’ye, 10 – 12 puan için 3’e yükselebilirsiniz.

Eğer rengi tutturamıyorsanız, yeni rengi belirlemek için en az 6 puana ve yeni teklif ettiğiniz renkten en az 4 karta ihtiyacınız vardır. 2 seviyesi için en az 11 puan ve 5 kart ihtiyacınız vardır. 5 – 5 beraberlik durumunda pahalı minörü (karo), 4 – 4 beraberlik durumunda ucuz minörü (trefl) teklif etmelisiniz.

Rengi ucuzlatmak, daha dar adımlarla teklifler vermenizi kolaylaştırır. 2 trefle karşılık 2 karo gelebilir. Fakat 2 karoya karşılık 2 majörlere çıkmak zorunda kalırsınız.

Eğer hiçbir şekilde yeni bir koz teklif edemiyorsanız sanzatu teklif edebilirsiniz. 6 – 10 puanınız varsa 1 NT, 11 – 12 puan ve dengeli bir eliniz varsa 2 NT, 13 – 15 puan ve dengeli bir eliniz varsa 3 NT teklifi verebilirsiniz.

Sanzatu yanıtı geldiğinde şunu anlarsınız: “Hiçbir yerden koz tutamıyorum. Fakat dengeli ve güçlü bir elim var.”

Sonuç Olarak

İlk açılışta:

  1. 1 NT: 4, 3, 3, 3 veya 4, 4, 3, 2 veya 5, 3, 3, 2 şeklinde dengeli el + 5 majör yok + 15 – 17 puan
  2. 1 Majör: En az 5 aynı majör + 12 – 20 puan
  3. 1 Minör: En az 3 aynı minör + 12 – 20 puan
  4. Bu şartlar sağlanmıyorsa pas

Eşinizin 1 açılışına yanıt olarak:

  1. 2 Majör: 6 – 10 puan + gösterilen majörden en az üç tane
  2. 3 Majör: 10 – 12 puan + gösterilen majörden en az üç tane
  3. 4 Majör: 13+ puan + gösterilen majörden en az dört tane.
  4. Majörü yükseltemiyorsan fakat elin güçlüyse, renk değiştir. Minör göster.
  5. 2 Minör: 6 – 10 puan + gösterilen minörden en az 5 tane
  6. 3 Minör: 10 – 12 puan + gösterilen minörden en az 5 tane
  7. Yeni renk: En az 6 puan + yeni seçiminden en az 4 tane
  8. 1 NT: 6 – 10 puan + yeni koz teklif edememe durumu
  9. 2 NT: 11 – 12 puan + yeni koz teklif edememe durumu
  10. 3 NT: 13 – 15 puan + yeni bir koz teklif edememe durumu

Referanslar

1 – Adım Adım Briç, Deklarasyon Hakkında Bilmek İstedikleriniz, Erdinç Erbil (Kitabı Türkiye Briç Federasyonu’nun web sitesinden ücretsiz temin edebilirsiniz.)